Ο Αγωνιστής Δήμος Φερεντίνος ή Τσέλιος

Η διήγηση του αγωνιστή Δήμου Τσέλιου

 Οἱ γονεῖς μου ἦτον ἀπὸ τὰ Κομετάτα, οἱ παππούληδές μου. Ἐπαντρεύτηκε ὁ παππούλης εἰς τὴν Ἀκαρνανία τὴν βάβω μου… 

Ὁ πατέρας μου ἐπῆρε ἀπὸ τὴν Ζάβιτζα. Ἐγεννήθηκα ἐγὼ εἰς τὸ Μεγανήσι τῆς Ἁγίας Μαύρας. Ἕνας Μεταξᾶς ἦλθε καὶ τὸ κατοίκησε. Ἐκεῖ ἐκατοίκησαν οἱ παππούληδές μας 4 ἀδέλφια Φερεντιναῖοι...

Ο πατέρας μου τὸν ἔκαψε ἡ ἀστραπή· ἤμουν ἕνα χρόνον. Ἐκοιμότουν εἰς ἕνα κλαρί. Ἔζησε ἡ μάνα μου δυὸ χρόνια. Ἐκίνησε νὰ πάει διὰ μαρτυριὰ στὴν Ἁγία Μαύρα· στὸν δρόμο, ἦτον 17 νομάτοι, ἐπνίγηκαν 14· ἕνας παπάς, δύο – τρεῖς γυναῖκες μὲ τὴν μάνα μου ἐπνιγήκανε. Ἔπειτα μᾶς πῆραν διὰ τὴν ψυχή του ἕνας στὴν Ἁγία Μαύρα…

Ἐπέρασα καμμιὰ δεκαριὰ χρονῶνε στὴν Ἀκαρνανία, ἐπῆγα πίσω, ἔκατζα ἐκεῖ ὥστε ἔγινα 16 χρονῶν, στὴν πεθερὰ τοῦ Βαλιανάκη. Ἐπέρασα στὸ Μεγανήσι, ἐγίνηκα 19 χρονῶνε. Ἦτον τὸ σπίτι μας στὸ Μεγανήσι. Ἦτον τρία σόγια κάτοικοι. Θιακοί, Ξερομερίτες καὶ Κεφαλληναῖοι. Εἶναι ἕνα πέραμα ἀπὸ τοῦ Μύτικα, ὡραῖο νησὶ σὰν καὶ νἆναι στὴν Παράδεισο. Ἐσηκώθηκα διὰ νὰ φύγω νὰ πάρω τὸν ἀδελφόν μου, ποὖταν ξενιτεμένος. Εὐγῆκα νὰ πάω νὰ εὕρω τὸν ἀδελφόν μου ποὖταν μὲ καράβι. Ἀξιώθηκε καὶ ἔκαμε καράβι δικό του.

Εὐγῆκα νὰ πάω στὴν Ἅγια Μαύρα νὰ βγῶ νὰ τὸν εὕρω. Ηὗρα ἕνα Ζαφείρη κλεφτικάτον ἀπὸ τὴν Ἀκαρνανία, κάθονταν στὴν Ἁγία Μαύρα. Μοῦ λέει αὐτός: Δῆμο τί χαλεύεις νὰ πᾶς μὲ καράβια; Ἔρχεσαι νὰ πᾶμε στὸ Καρπενήσι; Βιαίνεις καὶ κλέφτης. Μ᾿ἐπῆρε τὸν Ἰούλιο μήνα στὰ 1804.

Ἐπήγαμε. Ἐστάθηκα μὲ τὸν Ζαφείρη ἀρματολὸς ἕναν χρόνον. Ὁ Γιωργάκης ἦτον Καπετάνιος καὶὁ Ζαφείρης ἦτον γαμβρός του. Ἐστάθημεν· τὸν Ἰούλιο μήνα ἐξεκινήσαμεν. Ἐπήγαμεν στὸ Καρπενήσι. Ἀρματολὸς ὁ Καπετὰν Γιωργάκης μὲ μπουγιουρδί.

Ἐκάθησα ὣς τὶς 10 Ἀπριλίου, Λαμπρή. Ἔσμιξα τὸν Κατζαντώνη. 4 νομάτοι ἐγινήκαμε πέντε. Ἀντώνης, Λεπενιώτης, Τζόγκας καὶ ἕνας Θοδωρὴς 4, ἐγὼ 5. Ξακολουθάαμεν τὴν κλεψιὰ τότε διάφορους πολέμους. Ἐρχόντανε καὶ μεγαλώναμε. Ἐξακολουθάγαμε.

Ἐμεγάλωσε ὁ Ἀντώνης, ἔτρεμε ἡ Τουρκιά. Στὰ 1805 ἦλθε καὶ ὁ Καραϊσκάκης. Ἔσμιξε μὲ τὸν Ἀντώνη κι αὐτός. Ἔφυγε ὁ Καραϊσκάκης ἀπὸ τὸ Πρεμέτι ἀπὸ τὴν φυλακή. Ἀπὸ τόπον εἰς τόπον ἦλθα εἰς τὰ Ἄγραφα. Ἐγίνηκε καὶ αὐτὸς πρώτη σκάλα, καθὼς ἤμουν καὶἐγώ. Λεπτότερος καὶ ψηλότερός μου, μακρύτερός μου, δὲν εἶχε ὄψη καλή. Τότε μὲ τὸν Καραϊσκάκη ἀπόκτησα πιστὴἀγάπη. Ἀπὸ τότε. Ἐσκοτώσαμε τὸν Λιάζαγα τὸν Βελιγκέκα. Ἐμεῖς εἴμεθα 40, ἐκεῖνοι χίλιοι…

Τὸν χειμώνα ἐκαθήμεθα εἰς ἕνα λιτρουβειὸ εἰς τὸ Μεγανήσι μὲ τὸν Καραϊσκάκη καὶ Ὀδυσσέα. Ὁ Καραϊσκάκης μοῦ εἶπε διὰ τὴν Ἑταιρείαν, ὅτι θὰ γίνει τὴν ἄνοιξιν. Ἡ φαμελιά μου ἦτον εἰς τὸ Μεγανήσι. Ἐβγῆκα ἔξω. Ἐβγήκαμεν ἔξω. Ἀνταμωθήκαμεν εἰς τὴ Βόνιτζα. Ὁ Ὀδυσσέας ἐτράβηξε διὰ τὴν Λεβαδιά. Ἐγὼ ἔμεινα, εἶχα τὰ ζευγάρια μου. Ἀνταμωθήκαμε πρὶν τὴ Λαμπρὴ μὲ τοὺς προεστοὺς τοῦ Κάραλη, Γιωργάκης… Χρηστάκης Στάϊκος, Μεγαπάνος, Τζόγκας, Βαρνακιώτης. Εἴπαμε νὰ βαρέσομε τοὺς Τούρκους μεγαλοβδόμαδο. Ὁ Βαρνακιώτης δὲν ἤθελε νὰ σηκωθεῖ. Ὁμιλήσαμεν εἰς τὸ Ζευγαράκι ἀνάμεσα στὴν Κατούνα καὶ τὸ Λουτράκι. Ὁ Βαρνακιώτης σήμερο καὶ αὔριο. Ἦρθε ὁ Πράσινος, ἀπόστολος ἀπὸ τὴν Βλαχιάν, ἦλθε σ᾿ἐμᾶς. Ἡμεῖς τότε ξαφριζόμεθα. Μᾶς ἔστερναν μπαρούτι (μεγάλη Σαρακοστὴ) στὸἀκροθαλάσσιο.

Ὁ Βαρνακιώτης ἐχασομέραε, δὲν ἀσηκώθη καὶἀργοπορώντας δὲν ἐπιάσαμε τὸ Μακρυνόρι. Οἱἄνθρωποι τοῦ Βαρνακιώτη ἐσκότωσαν μερικοὺς ἀνθρώπους εἰς τὸ Ρίβιο. Ὁ Πράσινος ἐβίαζε. Εἶπε τοῦ Βαρνακιώτη: Θὰ σὲ σκοτώσει τὸἔθνος. Ἐμεῖς ἐπήγαμεν νὰ βαρέσομε τοὺς Τούρκους εἰς τὴν Βόνιτζα. Ὁ Νικολὸ Μπουρδάρας ἐπῆγε εἰς τὸ κάστρο τῆς Πλαγιᾶς. Ἕνας Σουλιώτης μπάζει τοὺς χριστιανοὺς εἰς τὸ κάστρο, σκοτώνουν τὸν ἀνώτερο Τοῦρκο. Ἐγίνονταν τὴν ἄνοιξιν αὐτά.

 Πηγή: Το περιοδικό Άρδην, τεύχος 74.

 ---------------

Tαυτοποιήθηκε η οικία του στρατηγού Δήμου Φερεντίνου Τσέλιου στο Σπαρτοχώρι

"Με χαρά σας ανακοινώνω ότι ταυτίστηκε η οικία του στρατηγού Δήμου Φερεντίνου Τσέλιου στο Σπαρτοχώρι Μεγανησίου. Πρόκειται για τα παλιά σπίτια – προ του 1894 – της οικογένειας Πάλμου Παραβόλα που χρησιμοποιήθηκαν αργότερα ως ελαιοτριβείο και μετά τα μέσα του 20ου αιώνα αγοράστηκαν από τον ελαιουργικό συνεταιρισμό Σπαρτοχωρίου.

Η ταύτιση έγινε εφικτή χάρη στις αγγλικές απογραφές πληθυσμού που πραγματοποιήθηκαν στην Λευκάδα κατά τα έτη της επανάστασης του 1821. Συγκεκριμένα στην απογραφή του 1822 αναφέρεται η σύζυγος του Δημοτσέλιου Βαρβάρα και τέσσερα παιδιά τους (Κωσταντής, Μαρία, Χριστίνα και Βασίλω). Περισσότερα στοιχεία θα δημοσιευθούν προσεχώς.

Τον επόμενο χρόνο ο Δημοτσέλιος εγκατέστησε την οικογένεια του στην πόλη της Λευκάδας. Στην Λευκάδα επίσης εγκαταστάθηκαν και τα παιδιά του Αναγνώστη Φερεντίνου. Η ανιψιά του Δημοτσέλιου Ελένη Σπύρου Φερεντίνου παντρεύτηκε τον Κωσταντή Μπενία και τα σπίτια πέρασαν στους απογόνους τους – που αργότερα τα πούλησαν στην οικογένεια Πάλμου.

Ήδη έχουν ενημερωθεί οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού ώστε να κατεδαφιστούν μόνο οι προσθήκες του 20ου αιώνα αλλά να παραμείνουν τα πέτρινα σπίτια του 19ου αιώνα των οποίων τα παλαιότερα τμήματα χρονολογούνται προ του 1830.

Οι Μεγανησιώτες και μάλιστα οι Σπαρτοχωρίτες ας μην φανούν αγνώμονες, αχάριστοι και άτιμοι. Ο Δημοτσέλιος αφιέρωσε όλη την ζωή του και την περιουσία του για την ελευθερία της Ελλάδας και πέθανε πάμφτωχος. Ας μην καταστραφούν τα σπίτια της οικογένειας του αλλά ας αναπαλαιωθούν και ας μετατραπούν σε μουσείο αφιερωμένο στην ζωή και το έργο του. Οι Σπαρτοχωρίτες ας αρκεστούν σε μια πιο μικρή πλατεία και όσοι δεν χωράνε ας πηγαίνουν στο Στεφάνι…

Ελπίζω ο άξιος δήμαρχος μας κύριος Παύλος Δάγλας και το δημοτικό συβούλιο σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες να προσφέρουν στο Μεγανήσι ένα ωραίο μουσείο και μια πλατεία αφιερωμένα στον μεγάλο μας ήρωα Δημοτσέλιο Φερεντίνο.

Γεώργιος Σπ. Μπαρμπαρούσης