Βαρνακιώτης Γεωργάκης (1780-1842)

 

Ο Γεώργιος Βαρνακιώτης ήταν ο πιο ονομαστός οπλαρχηγός της Δυτικής Ελλάδας πριν από το 1821 και αρματολός του Ξηρομέρου. Γεννήθηκε στο Βάρνακα Ξηρομέρου το 1780. Ήταν γιος του Νικόλα και εγγονός του Γιάννη Βαρνακιώτη, που το 1769 ακολουθώντας τους Ρώσους πολέμησε στην Κριμαία. Το όνομα της η οικογένεια το πήρε από το χωριό, είναι δηλαδή, πατριδωνυμικό...

Στις αρχές του 1800 ο Βαρνακιώτης κυνηγήθηκε από τον Αλή. Τότε ο Βάρνακας σχεδόν εγκαταλείφθηκε και οι κάτοικοι του πέρασαν στα νησιά. Γύρω στο 1808 ήρθε σε συμφωνία με τον Αλή και πήρε πίσω το αρματολίκι του. Το 1820 τον βρίσκουμε στα Γιάννενα, που πολιορκούνταν από τις δυνάμεις του Σουλτάνου. Κατάφερε να πείσει τον Αλή να τον αφήσει να βγει από την πόλη υποσχόμενος να αρχίσει τον αγώνα εναντίον του Σουλτάνου. Τελικά δεν φαίνεται να τον βοήθησε και ο Αλής σκοτώθηκε από τα σουλτανικά στρατεύματα.

Ο ερειπωμένος Βάρνακας (Φώτο: mapio net)

Τον Ιανουάριο του 1821 ο καπετάν Γεωργάκης ή Γεωργάκης Νικολού, όπως αλλιώς ονομαζόταν, έλαβε μέρος στη σύσκεψη των Φιλικών οπλαρχηγών στη Λευκάδα, όπου του ανατέθηκε η εξέγερση στη Δυτ. Ελλάδα. Έτσι κήρυξε την Επανάσταση στην Ακαρνανία στις 25 Μαΐου 1821 και, ως αρχιστράτηγος, απηύθυνε προκήρυξη προς τους προεστούς και τους κατοίκους του Ξηρομέρου. Στη συνέχεια απελευθέρωσε μαζί με άλλους καπεταναίους (Γριβαίους, Μαρκή, Δημοτσέλιο κ.ά) το Βραχώρι και το Ζαπάντι. Τα ελληνικά στρατεύματα πέρασαν στη συνέχεια στην Άρτα και χτύπησαν τους Τούρκους. Εξ αιτίας της εμμονής του Μαυροκορδάτου να  επιδείξει τις στρατιωτικές του ικανότητας ηττήθηκαν στο Πέτα και οπισθοχώρησαν στην Αιτωλοακαρνανία.

Μετά την ήττα στο Πέτα ο Βαρνακιώτης γύρισε στο Ξηρόμερο και σταμάτησε τον στρατό του Κιουταχή στον Προφήτη Ηλία του Αετού Ξηρομέρου (Αύγουστος 1822) σώζοντας τα χιλιάδες γυναικόπαιδα, που είχαν εκδιώξει οι Άγγλοι από τον Κάλαμο.

Μετά την οπισθοχώρηση των Ελλήνων στην Άρτα ο Μαυροκορδάτος τον έπεισε να πάει, σαν αρχηγός του στρατού, να δηλώσει ψεύτικη υποταγή στους Τούρκους μέχρι να ανασυγκροτηθούν. Του έδωσε μάλιστα και ένα έγγραφο με τη δική του υπογραφή και πολλών άλλων. Ο Βαρνακιώτης πήγε -μαζί του ήταν και ο Γ. Ράγκος- και συνάντησε στην Άρτα τον φίλο του Ομέρ Βρυώνη.  Ο Μαυροκορδάτος όμως διέδωσε παντού ότι ο Βαρνακιώτης ήταν προδότης και ενεργούσε από μόνος του. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να αποσυρθεί ο Βαρνακιώτης από τον Αγώνα, γιατί κινδύνευε η ζωή του από τον οποιονδήποτε. Μετά την αποχώρηση του Βαρνακιώτη η Επανάσταση έχασε τον κατά γενική ομολογία πιο άξιο καπετάνιο της Δυτικής Ελλάδας.

Την 8^η Ιουλίου 1828 τα μεσάνυχτα έγινε ένας δυνατός σεισμός στο Μύτικα και έπεσε το σπίτι του. Τότε σκοτώθηκε ο γιος του Νικόλαος, ο οποίος ήταν αρραβωνιασμένος με τη δεύτερη κόρη του Στουρνάρη Ειρήνη και δύο ακόμη κόρες του, ενώ ο μικρότερος γιος του τραυματίστηκε. Ο πρώτος του γιος Διονύσιος πολέμησε στο Μεσολόγγι κατά τη Δεύτερη Πολιορκία (1826) και στις τελευταίες μάχες του Αγώνα (1827-28).

Ο καπετάν Γιωργάκης ξαναγύρισε στον Αγώνα ύστερα από την συνάντησή του με το Καποδίστρια στο Μύτικα το 1828 και συνέβαλε αποφασιστικά στην απελευθέρωση της Ακαρνανίας. Το 1830 ο Κυβερνήτης του χορήγησε αμνηστία και αναγνωρίστηκε χιλίαρχος του Ελληνικού Στρατού. Το 1832 δέχθηκε επίθεση από τον Γαρδικιώτη Γρίβα, γιατί ανήκε στο Ρωσικό κόμμα, έχασε την περιουσία του και έφυγε φτωχός για το Μεσολόγγι.

Ο Γιώργος πέθανε το 1842. Η γυναίκα του Αικατερίνη ζούσε μέχρι το 1865 στο Μεσολόγγι. Μαζί του σε όλη τη διάρκεια της πορείας του ήταν τα αδέρφια του: Γιάννης (1790-1825), που είχε γίνει χιλίαρχος. Γιώτης (1882-1839), επίσης χιλίαρχος, που πέθανε στη Βόνιτσα το 1839 και ο νεώτερος Σταμούλης (γεν. 1800).

Γεώργιος Σπ. Μπαρμπαρούσης